18 Mart 1871 işçi sınıfının ve emekçilerin Paris’te iktidara geldikleri bir yıl. Emekçi sınıfların mücadele tarihinde ilk kez emekçiler yönetimin dizginlerini ele aldı.

Üretim araçlarını kamulaştırdılar, halkın hizmetine sundular. Yöneticiler beğenilmediğinde geri çağrılma şansı doğdu. Kapitalist devlet çarkı kırıldı. Askerin ve polisin yerine gönüllü birlikler aldı; gelirler işçi maaşı düzeyine getirildi. Tüm zenginlikler halkın yararına kullanıldı. Din işleri ile devlet işleri birbirinden ayrıldı; lâik yaşam hayata geçirildi. Eğitim, sağlık ve sosyal güvenlik parasız oldu; tüm yurttaşlar kendini geliştirme fırsatını komünle yakaladı.

Paris işçilerinin bu halktan yan yönetimi kısa sürdü; İki ay kadar. Varlıklı sınıf, o zamanın Prusya’sıyla birleşerek işçilerin yönetimini sona erdirdi. Bizden Mehmet, Reşat ve Nuri Beyler komüncülere katılarak, Paris Komünü Savunması’na destek verdiler. Fransızlar onlara, üç arkadaş  birbirilerinden ayrılmadıklarından, üç Türkler derlermiş. Şükran Kurdakul’un Namık Kemal adlı incelemesinde Mehmet, Reşat ve Nuri Beyler’den bahsedilir. Binlerce işçi katledildi. Paris Komünü, insanlık tarihinde sosyalizme yönelik  ileri bir adımdı. Eksiklikleri vardı, işçi köylü bağlaşıklığı yeterince sağlamlaştırılamadı. Sosyalizmin ilk adımlarının atıldığı bir yerel yönetimdi. Marks, Paris Komünü ile ilgili değerlenmelerde bulundu Fransada İç Savaş adlı kitabında.Lenin’de Komün Dersleri adlı kitabında Paris Komünü’nü değerlendiren yazılar yazdı.

Sovyetler Birliği’nin kuruluşunda  Paris Komünü’nden esinlenildiği  söylenebilir. Hatta Lenin Ekim Devrimi’nde iki ay geçtikten sonra ” Yaşasın! ” diye sokakta karların üzerinde oynamıştır. Sosyalizm kuruculuğunda bir ikinci deneyimdir bu.

Paris Komünü deneyiminden 152 yıllık bir süre geçti. Aynı zamanda işçi sınıfının ilk yönetim deneyidir. İşçi sınıfı ve emekçilere 152 yıl sonra da esin kaynağı olmaya devam ediyor Komün.  İşçi sınıfının bilinçli öncüleri ve emekçiler Komün’ü unutmadı.

(22.03.2023)